Sinds 1993 wordt Wereld Water Dag gevierd op 22 Maart door de VN. De dag staat in het teken van water en het creëren van bewustwording dat nog steeds vele mensen zonder lopend water leven. Ook proberen ze het belang van water in het licht te zetten en het groeiende risico op watertekorten. Landbouw is één van de grootste gebruikers van water en is verantwoordelijk voor 70% van het jaarlijkse watergebruik in de wereld.
Nergens was water de afgelopen jaren meer actueel dan in Zuid-Afrika, het 30ste droogste land ter wereld. Sinds juli 2020 is de droogte gelukkig niet langer een nationale ramp. Het begon allemaal in 2015 met verminderde regenval en lagere dam-niveaus. De Theewaterskloof dam, ongeveer 41% van de wateropslag capaciteit van Kaapstad, stond in 2017 op 12.9% waarvan 10% onbruikbaar was. Grote restricties op het watergebruik werden opgelegd en het maximale toegelaten watergebruik ging naar 100, dan 87 en uiteindelijk 50 L per persoon per dag. Om dit te schetsen: de gemiddelde douche gebruikt ongeveer 10-12 L water per minuut.
De gevolgen van de droogte waren ook zichtbaar in de wijnindustrie. De wijnbouwers konden de ranken niet irrigeren na de oogst waardoor de bladeren vroeger vielen en niet voldoende reserves konden opgebouwd worden voor het volgende jaar. Dit leidt tot verminderde ‘berry set’ en groei het volgende jaar.
De wijnsector is een water intensieve onderneming en onderzoek in Italië heeft aangetoond dat het totale watergebruik voor één liter wijn neerkomt op iets minder dan 1000 L water. Doch het grootste deel (ongeveer 75%) hiervan is ‘groen’ water, het water dat gebruikt wordt voor evapotranspiratie door de wijnrank. Het gebruik van ‘blauw’ water, vers water dat door gebruik niet eindigt in de grond of in dammen is ongeveer 7%. Dit is het water dat gebruikt wordt voor irrigatie, bereiden van meststoffen/pesticiden/fungiciden en voor het schoonmaken van alle materiaal bij de productie van wijn. Het laatste deel is het ‘grijs’ water, water dat gebruikt wordt om chemische en biologische vervuiling te verwerken in het ecosysteem. Dit resulteert in het feit dat voor je glas wijn van 125 mL ongeveer 109 L water nodig is. Ter vergelijking, voor een gelijkaardige kop koffie is 196 L nodig, voor een ei van 60 gram ongeveer 196 L en dat biefstuk van 200 g benodigd ongeveer 3000 L water.
In Zuid-Afrika is er in 1998 een nieuw milieu duurzaamheidsplan opgesteld, de Integrated Production of Wine (IPW) en 2000 was de eerste oogst waar de regeling werd gecertificeerd. De certificering valt onder de jurisdictie van de Wine and Spirit Board (WSB). Deelname is vrijwillig en geeft richtlijnen voor duurzame wijnbouw. De productiepraktijken in de wijngaarden en wijnkelders wordt gecontroleerd door inspecteurs van de IPW. Wijnen die volledig onder dit schema vallen kun je herkennen aan hun speciale IPW label. Om deze erkenning te halen moeten wijnkelders en druiventelers voldoen aan een minimum aantal regels. Voor elke regel/richtlijn valt punten te krijgen afhankelijk van hoe goed je presteert. Een totale score van 96 op maximaal 160 is nodig om erkend te worden als IPW-lid. Van de totale 160 punten zijn er minstens 75 direct en indirect verbonden aan waterverbruik en verwerking in de wijngaard en kelder.
Watergebruik in de Zuid-Afrikaanse wijnindustrie is een hot-topic en vele domeinen gebruiken allerlei technieken om hun waterverbruik te verminderen. Dit gebeurt op verschillende manieren bv door het verwerken van afvalwater om te gebruiken als irrigatie-water. Ook het verwijderen van alle uitheemse vegetatie, die veel water gebruikt, en het vervangen door planten die minder water gebruiken: het inheemse fynbos. Het verwijderen van 500 ha uitheemse vegetatie op een domein op de Simonsberg in Stellenbosch leidde tot een meer divers vogelleven, meer wilde dieren op het domein en tot het terug stromen van enkele rivieren. Vier grote stromen die het grootste deel van de zomer droog stonden, stromen nu het hele jaar door.
In 2019 en 2020 brachten goede regens de niveaus van de dammen weer op een goed niveau maar water blijft ‘s werelds belangrijkste grondstof die wereldwijd schaarser wordt. Daardoor is het belangrijk dat we allemaal ons steentje bijdragen. Dat is exact wat de Zuid-Afrikaanse wijnindustrie probeert en blijft doen, zelfs nu er weer wat meer water is. Het belang van water kan niet genoeg worden benadrukt, in de woorden van Leonardo da Vinci: “Water is the driving force of all nature”.
Cheers
Sebastian (PhD Oenology)